Υπό την πίεση της διεθνούς συγκυρίας, οι ελληνικές εξαγωγές συνεχίζουν να επιδεινώνονται σε πολλούς τομείς και αγορές. Με βάση τις εκτιμήσεις της Διεύθυνσης Οικονομικής Ανάλυσης της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος που περιλαμβάνονται στο νέο τεύχος της σύγχρονης ερευνητικής σειράς «Business Trends», η τάση αυτή αναμένεται να αντιστραφεί το 2024 με την ανάκαμψη του διεθνούς εμπορίου, αφού σε μεγάλο βαθμό Τα μερίδια αγοράς των ελληνικών προϊόντων παραμένουν σταθερά.

Πιο συγκεκριμένα, η δύσκολη διεθνής συγκυρία αναγκάζει τις ελληνικές εξαγωγές -πλην πετρελαίου- να συνεχίσουν να επιβραδύνουν, με {αποτέλεσμα} να υποχωρήσουν κατά 6,1% το τρίτο τρίμηνο του 2023 (σε αποπληθωρισμένους όρους σε σχέσης με την ίδια περίοδο του 2022). Η τρέχουσα επιβράδυνση οφείλεται ⅘ στη μειωμένη ζήτηση στις διεθνείς αγορές, ενώ το υπόλοιπο ⅕ σχετίζεται με καθαρές απώλειες σε μερίδια του κλάδου.

Εξαγωγές: Πτώση 7,1% σε 10 μήνες – αύξηση εξαγωγών ελαιολάδου

Αυτό το περιοριστικό περιβάλλον έχει συμβάλει στη μείωση των εξαγωγών ελληνικών προϊόντων σε όλες τις επιμέρους αγορές, με μόνη εξαίρεση την Ασία, η οποία παραμένει θετική αλλά επιβραδύνεται σε σχέσης με το προηγούμενο εξάμηνο.

Πιο συγκεκριμένα:

• Η Δυτική Ευρώπη υποχωρεί 3% (σε αποπληθωρισμένους όρους), οι περισσότεροι υποτομείς (6 στους 11), ωστόσο οι βιομηχανίες ξύλου/χαρτί και φαρμακευτικών προϊόντων ξεχωρίζουν με ισχυρά θετικά αποτελέσματα (+24% και +14% αντίστοιχα σε αποπληθωρισμένους όρους).
• Τα Βαλκάνια υποχωρούν 1% (σε αποπληθωρισμό) με στενό εύρος στήριξης καθώς μόνο 3 τομείς παρουσιάζουν θετικές εξελίξεις ενώ δύο κύριες αγορές (Βουλγαρία και Τουρκία) υποχωρούν (2% και 5% αντίστοιχα σε αποπληθωρισμό).
• Η Μέση Ανατολή βρίσκεται υπό σοβαρή πίεση (-32% σε αποπληθωρισμένη βάση), η οποία αναμένεται να συνεχιστεί λόγω της αυξανόμενης γεωπολιτικής αστάθειας στην περιοχή.

Σε αντίθεση με την (σχεδόν γενική) πτωτική τάση στις διεθνείς αγορές, σε {επίπεδο} κλάδου βλέπουμε αποτελέσματα δύο ταχυτήτων ως:

• Υπάρχουν τομείς στους οποίους οι Έλληνες εξαγωγείς χάνουν μερίδιο έναντι των ευρωπαίων ανταγωνιστών τους, αυξάνοντας την καθοδική πίεση της ζήτησης, με {αποτέλεσμα} σημαντική επιδείνωση των επιδόσεων. Οι κυριότεροι κλάδοι που ξεχωρίζουν σε αυτή την κατηγορία είναι η ένδυση και τα μέταλλα (-40% και -17% αντίστοιχα σε αποπληθωρισμό), στους οποίους ευθύνεται το μεγαλύτερο μέρος της μείωσης των συνολικών ελληνικών εξαγωγών. Πρέπει να σημειωθεί ότι μέρος της μείωσης των εξαγωγών ειδών ένδυσης συνδέεται πιθανότατα με τον αναπροσανατολισμό των εμπορικών ροών στην εφοδιαστική αλυσίδα (καθώς υπάρχει και μείωση στις εισαγωγές ειδών ένδυσης στην Ελλάδα από χώρες εκτός ΕΕ).
• Υπάρχουν κλάδοι που καταφέρνουν να κερδίσουν μερίδιο παρά τις πιέσεις της αγοράς, με τα φαρμακευτικά προϊόντα και το ξύλο/χαρτί (+7% και +18% αντίστοιχα σε αποπληθωρισμένη βάση) να ξεχωρίζουν με συνολικά θετικά αποτελέσματα. Αξίζει να σημειωθεί ότι η σωρευτική αύξηση των μεριδίων στις διεθνείς αγορές (από τους δύο αυτούς κλάδους και τα τρόφιμα) αποτελεί πολύτιμο φρένο για την πτώση (της τάξης των 0,3 δισ. ευρώ).

(*3*)

Όσον αφορά το τέταρτο τρίμηνο του έτους, οριακά αρνητικό Οκτώβριο (-0,4% ετησίως και αποπληθωρισμένος), εκτιμάται ότι θα ακολουθήσει μια δίμηνη περίοδος ισχυρότερων καθοδικών πιέσεων ως {αποτέλεσμα} της φετινής μείωσης της παραγωγής ελαιολάδου και οι ελιές θα αρχίσουν να γίνονται αισθητές.

Ειδικότερα, αυτή η επίδραση, σε συνδυασμό με τις καταστροφές στην αγροτική παραγωγή στη Θεσσαλία, αναμένουμε να εξαλείψει 3 ποσοστιαίες μονάδες ανάπτυξης από το 4ο τρίμηνο του 2023, θέτοντας την εκτίμησή μας για αυτό το τρίμηνο στο -3% σε σύγκριση με το 2022 και έτσι διατηρώντας τις εξαγωγές {επίπεδο} για το 2023 σε {επίπεδο} παρόμοιο με πέρυσι (+0,3% σε αποπληθωρισμένους όρους).

Φρένο

Κοιτάζοντας περαιτέρω το 2024, η εκτιμώμενη ανάκαμψη του διεθνούς εμπορίου (+3,4% από +0,8% φέτος σε όρους όγκου) αναμένεται να τονώσει σημαντικά τις ελληνικές εξαγωγές, αλλά τρεις παράγοντες αναμένεται να περιορίσουν εν μέρει αυτή τη δυναμική.

Ειδικά:

• Οι εξαγωγές θα παραμείνουν υπό πίεση τους πρώτους μήνες του νέου έτους (εν μέρει λόγω της μειωμένης παραγωγής ελαιολάδου και ελιών, που κοστίζουν περίπου 2 ποσοστιαίες μονάδες ανάπτυξης για το έτος) – μια τάση που επιβεβαιώνεται από τα χαμηλότερα (σε σύγκριση με την Ευρώπη) αποτελέσματα παραγγελιών εξαγωγών .
• Η απώλεια μεριδίου στους βασικούς τομείς ένδυσης, κλωστοϋφαντουργίας και μετάλλων υπονομεύει την ικανότητά τους να ανακάμψουν οικονομικά.
• Θα συνεχίσει να υπάρχει αβεβαιότητα στο διεθνές περιβάλλον (κυρίως όσον αφορά τη γεωπολιτική αστάθεια, τα υψηλά επιτόκια και τον πληθωρισμό).

Υπό αυτές τις συνθήκες, οι ελληνικές εξαγωγές, με συνεχή επιτάχυνση καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, εκτιμάται ότι θα αυξηθούν κατά 2-3% το 2024 (σε αποπληθωρισμένους όρους), ενώ θα παραμείνουν κάτω από τη μεσοπρόθεσμη τάση της ετήσιας αύξησης (της τάξης του 5%).