Το Τμήμα Οικονομικών και Ερευνών της Eurobank δημοσίευσε μελέτη με τίτλο «Αποταμίευση στην Ελλάδα (ή γιατί δεν αποταμιεύουμε)».

Συγγραφείς της μελέτης είναι οι καθηγητές του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Σαράντης Καλυβίτης, Μαργαρίτα Κατσίμη και Θωμάς Μούτος.

Τα κυριότερα σημεία της μελέτης είναι τα ακόλουθα.

Μακροοικονομία της αποταμίευσης

· Η Ελλάδα έχει το χαμηλότερο {επίπεδο} εγχώριας αποταμίευσης ως ποσοστό του ΑΕΠ από όλες τις χώρες της ευρωζώνης, καθώς και από όλες τις ανεπτυγμένες χώρες.
· Το χάσμα στα επιτόκια εγχώριας αποταμίευσης μεταξύ της ζώνης του ευρώ και της Ελλάδας διευρύνθηκε, αντανακλώντας τη μεγάλη πτώση του ποσοστού αποταμίευσης του ιδιωτικού τομέα, ενώ οι αποταμιεύσεις του δημόσιου τομέα αυξήθηκαν μετά το 2010.
· Το ποσοστό αποταμίευσης των νοικοκυριών στην Ελλάδα είναι πολύ χαμηλότερο από ό,τι στην Ισπανία, την Πορτογαλία και την Ιταλία, καθώς και στη ζώνη του ευρώ.
· Οι μεταβιβάσεις πλούτου μεταξύ γενεών, και ιδιαίτερα οι γονικές παροχές, είναι πολύ πιο συχνές στην Ελλάδα από ό,τι σε άλλες χώρες, γεγονός που έχει αρνητικές συνέπειες για την αποταμίευση.
· Η διόρθωση του εξαιρετικά υψηλού ποσοστού αναπλήρωσης εισοδήματος που παρέχει το συνταξιοδοτικό σύστημα στην Ελλάδα μετά το 2010 αναμένεται να έχει θετικό αντίκτυπο στην αποταμίευση των νοικοκυριών.
· Το πολύ υψηλό ποσοστό αυτοαπασχόλησης στην ελληνική οικονομία συνδέεται αρνητικά με την αποταμίευση.
· Στο βαθμό που η φοροδιαφυγή είναι συχνότερη μεταξύ των αυτοαπασχολούμενων, αυτό έχει επίσης αρνητικό αντίκτυπο στα δημόσια έσοδα και τις δημόσιες αποταμιεύσεις.
· Η τεράστια επιβάρυνση του κόστους στέγασης στα νοικοκυριά σε σύγκριση με άλλες χώρες της ευρωζώνης καθιστά εξαιρετικά δύσκολη την αποταμίευση.

Οικιακή αποταμίευση

· Η ανάλυση κειμένου των μικροοικονομικών στοιχείων από την Έρευνας Οικογενειακού Προϋπολογισμού 2019 δείχνει ότι:
Ø Η μέση ετήσια εξοικονόμηση για το σύνολο του δείγματος ανέρχεται σε 1.076 ευρώ, ενώ για νοικοκυριά με δύο ενήλικες και παιδιά είναι αρνητικό {αποτέλεσμα} (-2.159 ευρώ).
Ø Η μέση ετήσια αποταμίευση των συνταξιούχων είναι 2.248 ευρώ, των μισθωτών 410 ευρώ, των μισθωτών 542 ευρώ και των αυτοαπασχολούμενων 63 ευρώ.
Ø Το 40% της συνολικής αποταμίευσης προέρχεται από το κορυφαίο 1% των νοικοκυριών με το υψηλότερο εισόδημα.
Ø Οι αυτοαπασχολούμενοι έχουν το χαμηλότερο και σχεδόν μηδενικό ποσοστό αποταμίευσης σε σχέσης με το διαθέσιμο εισόδημα, ενώ οι συνταξιούχοι είναι η κατηγορία με το υψηλότερο ποσοστό αποταμίευσης.
Ø Σε ολόκληρο το δείγμα το ποσοστό αποταμίευσης είναι 5,3%, ενώ για τους εργαζόμενους μόλις 1,6%.
Ø Τα ποσοστά αποταμίευσης ποικίλλουν ευρέως μεταξύ των εισοδηματικών κλιμάκων και είναι αρνητικά για τέσσερα στα δέκα νοικοκυριά του δείγματος.
Ø Οι δαπάνες για την υγεία και την κατάρτιση σχετίζονται αρνητικά με την αποταμίευση.
Ø Τα νοικοκυριά που αναφέρουν δαπάνες για τυχερά παιχνίδια έχουν σημαντικά χαμηλότερα ποσοστά αποταμίευσης.

Προτάσεις πολιτικής για την αύξηση της αποταμίευσης

· Δημοσιονομικά ουδέτερες φορολογικές παρεμβάσεις, όπως η αύξηση του φορολογικού συντελεστή στα γονικά επιδόματα ή/και η μείωση του αφορολόγητου ορίου, ειδικά για μεταβιβάσεις σε νεότερους, σε συνδυασμό με χαμηλότερη φορολογία στο εισόδημα από αποταμιεύσεις.
· Δημόσιες ή/και ιδιωτικές πρωτοβουλίες για τη βελτίωση του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού με την παροχή πληροφοριών και εκπαίδευσης για την αποταμίευση, με ιδιαίτερη έμφαση στις νεότερες ηλικιακές ομάδες και στους χαμηλού εισοδήματος.
· Δημόσιες παρεμβάσεις που ενθαρρύνουν τους εργοδότες να προεγγράφουν αυτόματα εργαζόμενους σε εκπαιδευτικά προγράμματα επικουρικής συνταξιοδότησης ή να μεταφέρουν προκαθορισμένο μέρος των μισθών, εάν οι εργαζόμενοι δεν έχουν αντίρρηση, σε λογαριασμούς ταμιευτηρίου