Το προβληματισμός του brain drain στη χώρα μας παραμένει και μετά το τέλος των μνημονίων. Αυτό είναι το βασικό καταλήγοντας ειδικής ανάλυσης που διεξήγαγε το EAW Institute. Μάλιστα, για να έχουμε μια γενική εικόνα του φαινομένου, τα έτη 2010–2022 έφυγαν από τη χώρα 1.079.992 άτομα από τον επαγγελματικά ενεργό πληθυσμό, εκ των οποίων 234.058 ηλικίας 15–24 ετών, 633.680 ηλικίας 25–44 και 212.254 ηλικίας 45–46 ετών. .

Τι δείχνουν οι αριθμοί;

Από τη μελέτη προκύπτει ότι κατά τα 9 χρόνια ισχύος των μνημονίων για το 2010-18 εγκατέλειψαν τη χώρα συνολικά 796.191 άτομα που ανήκουν στον οικονομικά ενεργό πληθυσμό. Από αυτούς, 162.591 ήταν ηλικίας 15–24 ετών, 472.657 ηλικίας 25–44 ετών και 160.943 ηλικίας 45–64 ετών. Είναι σαφές ότι σχεδόν το 60% των ανθρώπων που μετανάστευσαν την περίοδο των μνημονίων ανήκουν στη μεσαία και πιο παραγωγική ηλικιακή ομάδα 25-44 ετών.

ΟΟΣΑ: Η Ελλάδα είναι πρωταθλητής της διαρροής εγκεφάλων τεχνητής νοημοσύνης

Πόσο έχει αλλάξει αυτό στα χρόνια από το μνημόνιο; Την τετραετία 2019-22 έφυγαν από τη χώρα συνολικά 283.801 οικονομικά ενεργοί άνθρωποι. 71.467 ήταν ηλικίας 15–24 ετών, 161.023 ηλικίας 25–44 ετών και 51.311 ηλικίας 45–64 ετών. Και πάλι, το μεγαλύτερο ποσοστό (περίπου 58%) ανήκει στη μέση ηλικιακή ομάδα 25-44 ετών. Ουσιαστικά η τάση φυγής των νέων σε ένα καλύτερο εργασιακό περιβάλλον, με καλύτερες οικονομικές συνθήκες και προοπτικές δεν έχει σταματήσει αλλά συνεχίζεται.

Τέλος, για να έχουμε μια γενική εικόνα του φαινομένου, τα έτη 2010–2022 έφυγαν από τη χώρα 1.079.992 άτομα από τον επαγγελματικά ενεργό πληθυσμό, εκ των οποίων 234.058 ηλικίας 15–24 ετών, 633.680 ηλικίας 25–44 και 212.254 ηλικίας 45–64 ετών.

Τα παραπάνω στοιχεία δείχνουν ότι ο αριθμός των ατόμων που εγκατέλειψαν τη χώρα την περίοδο που ίσχυαν τα μνημόνια ήταν πολύ μεγαλύτερος από τον αριθμό των ατόμων που έφυγαν μετά από αυτά. Ωστόσο, τα συνολικά στοιχεία δεν είναι κατάλληλα για σύγκριση των δύο περιόδων, επειδή καλύπτουν διαφορετικό αριθμό ετών. Για σύγκριση, πρέπει να εξετάσουμε τη μέση ετήσια μετανάστευση, δηλαδή πόσοι άνθρωποι εγκατέλειπαν τη χώρα κάθε χρόνο. Αυτό φαίνεται στο διάγραμμα 2.

Μετανάστευση

Εδώ βλέπουμε μια ελαφρώς διαφορετική εικόνα. Η μέση ετήσια μετανάστευση στην ηλικιακή ομάδα 15-24 ετών μειώθηκε ελαφρά από 18.066 άτομα το 2010-18 σε 17.867 άτομα το 2019-22. Στην ηλικιακή ομάδα 25-44 ετών, η μείωση της μέσης ετήσιας μετανάστευσης είναι μεγαλύτερη και ανέρχεται από 52.517 άτομα το 2010-18 σε 40.256 άτομα το 2019-22. Τέλος, στην ηλικιακή ομάδα 45-64 ετών, η μέση ετήσια μετανάστευση μειώθηκε από 17.883 άτομα το 2010-2018 σε 12.828 άτομα το 2019-22.

Το καταλήγοντας από το Σχήμα 2 είναι ότι πολλοί νέοι εξακολουθούν να εγκαταλείπουν τη χώρα, αν και σε περιορισμένο βαθμό. Ωστόσο, σε αυτή την {περίπτωση}, η σύγκριση των περιόδων δεν είναι απολύτως ακριβής γιατί δεν λαμβάνει υπόψη τις αλλαγές στον πληθυσμό. Έτσι, αν χρησιμοποιήσουμε δημογραφικά στοιχεία της Eurostat, μπορούμε να υπολογίσουμε το μέσο ετήσιο ποσοστό μετανάστευσης, δηλαδή το ποσοστό του πληθυσμού κάθε ηλικιακής ομάδας που μεταναστεύει κάθε χρόνο. Αυτό φαίνεται στο διάγραμμα 3.

Είναι ξεκάθαρο ότι το μέσο ποσοστό μετανάστευσης στην ηλικιακή ομάδα 15-24 ετών αυξήθηκε και στις δύο περιόδους από 1,58% σε 1,64%, στην ηλικιακή ομάδα 25-44 ετών μειώθηκε από 1,71% σε 1,51% και στην ηλικιακή ομάδα 45- Το 64 αυξήθηκε και μειώθηκε από 0,62% σε 0,43%. Για λόγους συγκρισιμότητας, αξίζει να σημειωθεί ότι το μέσο ποσοστό μετανάστευσης πριν από τα μνημόνια, δηλαδή τη διετία 2008-9, ήταν 0,72% για την ηλικιακή ομάδα 15-24, 0,68% για την ηλικιακή ομάδα 25-44 και 0,2% για την ηλικιακή ομάδα 45-64.

{Εφαρμογή}

Συνοψίζοντας, το προβληματισμός του brain drain στη χώρα μας παραμένει και μετά το τέλος των μνημονίων, την επιστροφή σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, τις αυξήσεις μισθών και τη μείωση της ανεργίας. Στην {περίπτωση} της κατώτερης ηλικιακής ομάδας 15-24 ετών, το προβληματισμός μπορεί να μην είναι τόσο σοβαρό, γιατί ορισμένα άτομα αυτής της ηλικιακής ομάδας μπορεί να φύγουν από τη χώρα για σπουδές με την προοπτική να επιστρέψουν. Ένα σοβαρό προβληματισμός αφορά τη δεύτερη κατηγορία, δηλαδή την ηλικία των 25-44 ετών, την πιο παραγωγική ηλικία. Οι νέοι αυτοί συνεχίζουν να εγκαταλείπουν τη χώρα, με ελαφρώς χαμηλότερους ρυθμούς σε σχέσης με την περίοδο του ΜΣ, αλλά σημαντικά υψηλότερους σε σύγκριση με την περίοδο πριν από το ΜΣ. Η αποχώρησή τους όχι μόνο στερεί από την ελληνική οικονομία πολύτιμο ανθρώπινο μέρος, αλλά αποτελεί περαιτέρω {απόδειξη} ότι οι απώλειες που υπέστη η ελληνική οικονομία κατά την περίοδο των Μνημονίων είχαν μακροχρόνιες επιπτώσεις.

Προθεσμία και ανάλυση

Ο όρος διαρροή εγκεφάλων περιγράφει την αναχώρηση νέων και μορφωμένων ανθρώπων από τη χώρα για αναζήτηση εργασίας στο εξωτερικό. Αυτό είναι ένα ιδιαίτερα αρνητικό φαινόμενο γιατί στερεί από τη χώρα προέλευσης ανθρώπινο μέρος και υπονομεύει το παραγωγικό της {δυναμικό}.

Ο όρος μπήκε στον ελληνικό δημόσιο διάλογο κατά τη διάρκεια των μνημονίων στα οποία η αύξηση της ανεργίας και η πτώση των εισοδημάτων ώθησαν πολλούς ανθρώπους να μεταναστεύσουν για απασχόληση.

Η πρώτη σημαντική ανάλυση της διαρροής εγκεφάλων στην Ελλάδα πραγματοποιήθηκε από τον Λ. Λαμπριανίδη το 2011, ακολούθησε το 2013 από τους Λ. Λαμπριανίδη & Ν. Βογιατζή και το 2016 από τους Λ. Λαμπριανίδη Μ. Πρατσινάκη και Σ. Λαζαρέτου. Το 2021, το Ινστιτούτο EAW οργάνωσε μια συζήτηση με τίτλο: «How to reverse the brain drain», και το 2023 ο Λ. Λαμπριανίδης δημοσίευσε το αντίστοιχο λογοτεχνία εργασίας.
Οι αναφερόμενες εργασίες αναλύουν πολλές πτυχές αυτού του φαινομένου.

Το μόνο ερώτημα που θα εξετάσουμε εδώ είναι αν αυτό το φαινόμενο έχει μειωθεί από τη σύναψη των μνημονίων
ή όχι. Για να γίνει αυτό, θα εξετάσουμε τον αριθμό των ατόμων που εγκατέλειψαν τη χώρα, τόσο κατά τη μνημονιακή περίοδο (2010-2018) όσο και τη μετέπειτα περίοδο (2019-22). Τα στοιχεία που θα χρησιμοποιήσουμε προέρχονται από τη Eurostat και αφορούν τον επαγγελματικά ενεργό πληθυσμό, δηλαδή άτομα ηλικίας 15-64 ετών, τα οποία χωρίζονται σε τρεις ηλικιακές ομάδες: 15-24, 25-44 και 45-64. Δυστυχώς, συγκεκριμένοι αριθμοί δεν λαμβάνουν υπόψη το {επίπεδο} εκπαίδευσης του πληθυσμού.