Καθώς βιώνουν ένα ακριβό νέο «κανονικό», καθώς ούτε τα πρόστιμα ούτε τα καλάθια ούτε η αργή αποκλιμάκωση των τιμών στα ράφια μπορούν να επαναφέρουν το κοστούς των αγαθών στα επίπεδα πριν από δύο χρόνια, τα νοικοκυριά προσπαθούν να αρπάξουν ό,τι μπορούν για να πάρουν από οικονομικά. Οι προσφορές και οι προωθητικές ενέργειες αποτελούν μέρος της λύσης για 6 στους 10 καταναλωτές και, μάλιστα, για κάθε δεύτερο άτομο αποτελούν τον κύριο λόγο επιλογής καταστήματος (στοιχεία ΙΕΛΚΑ).

Στην πράξη, ωστόσο, και παρά το γεγονός ότι 1 στα 4 προϊόντα FMCG πωλούνται ως μέρος κάποιου είδους έκπτωσης ή προσφοράς, π.χ. ένα “δώρο 1+1”, ένα εκπτωτικό κουπόνι για μια νέα αγοράστρια, μια επιπλέον έκπτωση στην τιμή κ.λπ., από το 1 έως το 5, που ήταν το αντίστοιχο ποσοστό πέρυσι, η ακρίβεια είναι ζωντανή και βασιλιάς και οι οργανώσεις καταναλωτών καταδικάζουν τα κερδοσκοπικά παιχνίδια.

Μητσοτάκης: Η μπάλα είναι στο ρινγκ όσον αφορά την ακρίβεια

Είναι χαρακτηριστικό ότι για ορισμένες κατηγορίες προϊόντων, όπως απορρυπαντικά, προϊόντα καθαρισμού, βρεφικές πάνες, γαλακτοκομικά και προϊόντα προσωπικής περιποίησης και υγιεινής καθώς και καλλυντικά, οι προσφορές και οι εκπτώσεις ισχύουν για 52 εβδομάδες το χρόνο. Ωστόσο, εξετάζοντας τις τάσεις των τιμών ορισμένων από τα προϊόντα που συζητήθηκαν, π.χ. απορρυπαντικά και προϊόντα καθαρισμού οικιακής χρήσης, αποδεικνύεται ότι αυτά είναι εκείνα που έχουν σημειώσει τις μεγαλύτερες αυξήσεις τιμών.

Σύμφωνα με στοιχεία της ερευνητικής εταιρείας Circana, η μεγαλύτερη, 12% αύξηση τιμής την περίοδο 10 μηνών Ιανουαρίου – Οκτωβρίου 2023 σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο πέρυσι σημειώθηκε στην κατηγορία των απορρυπαντικών οικιακής χρήσης. Πρόκειται για μια κατηγορία στην οποία την ίδια περίοδο το 25,6% των πωλήσεων πραγματοποιήθηκε μέσω προσφορών, έναντι 21,7% την ίδια περίοδο του 2022.

Βάλτε τέλος στις παραπλανητικές προσφορές με τη σφραγίδα του νόμου

Το θέμα έχει μεγάλο ενδιαφέρον για το Υπουργείο Ανάπτυξης και ήδη δρομολογούνται μια ρύθμιση που θα βάλει τέλος σε φανταστικές προσφορές και εκπτώσεις, με στόχο τη μόνιμη κατάργηση των μειώσεων τιμών και να φωτίσει τον τρόπο χρήσης των εκπτώσεων που δίνονται στα σούπερ μάρκετ μέσω τα περίφημα πιστωτικά σημειώματα.

Ειδικότερα, εξετάζεται το ενδεχόμενο να συμπεριληφθεί μια «έκπτωση» στο συνολικό ποσό των εκπτώσεων που δίνονται με τη μορφή πιστωτικών σημειώσεων 15-20% και το υπόλοιπο με τη μορφή μόνιμης μείωσης τιμής στο τιμολόγιο πώλησης που εκδίδεται στον έμπορο λιανικής.

Επιπλέον, σχεδιάζεται να περιοριστεί το μέγιστο ποσοστό έκπτωσης που χορηγείται ως μέρος των προσφορών, το οποίο υποτίθεται ότι είναι 50%, ώστε οι προσφορές «1+1 δώρο» να συνεχιστούν – έστω και σε περιορισμένο βαθμό.

Η Επιτροπή Ανταγωνισμού έθεσε το θέμα των πιστωτικών σημειώσεων στην κλαδική της έρευνας στα σούπερ μάρκετ. Συγκεκριμένα, ανέφερε: «Σε αυτή την {περίπτωση} δεν διευκρινίζεται εάν τα εν λόγω οφέλη μετακυλίονται στους καταναλωτές με τη μορφή των χαμηλότερων τιμών λιανικής που πληρώνουν, ιδίως αν ληφθεί υπόψη ότι οι εκπτώσεις/ωφελήματα είναι γενικά μη συστηματικές και αναδρομικές ( δηλαδή δεν σχετίζεται με το χρόνο κατά τον οποίο καθορίζονται οι τιμές των εν λόγω προϊόντων) και δεν περιλαμβάνονται άμεσα στο κοστούς αγοράς κατά την αγοράστρια των προϊόντων στα σούπερ μάρκετ.

Στόχος του υπουργείου, του οποίου βασικός στόχος είναι η οριστική μείωση των τιμών, είναι να ψηφίσει την κατάλληλη ρύθμιση στις αρχές του 2024.

Τι λέει η αγοράστρια;

«Είναι ελληνικό φαινόμενο» που συμβαίνει μόνο σε τέτοια κλίμακα στη χώρα μας, λέει ο Αριστοτέλης Παντελιάδης, πρόεδρος της Ένωσης Υπεραγορών Ελλάδος (ΕΣΕ) και γενικός διευθυντής του δικτύου METRO AEBE, σχολιάζοντας τη γιγάντωση των προσφορών, αλλά και την την πρόθεση του υπουργείου να βάλει τέλος στην παραπλάνηση του καταναλωτή μέσω δραστηριοτήτων «1+1 δώρο».

«Πιστεύω ότι ο εξορθολογισμός των προσφορών σε αυτές τις κατηγορίες που έχουν υπερβεί είναι δικαιολογημένος. Δεν μιλάμε για ακύρωση προσφορών και από όσο γνωρίζω ούτε το υπουργείο μιλάει αυτή τη στιγμή για ακύρωση προσφορών. Μιλάμε για μείωση της αρχικής τιμής και ταυτόχρονα μείωση της συχνότητας προσφορών. Εάν αυτή η επίλυση εφαρμοστεί λογικά και σοφά, μπορεί να είναι καλό για τον καταναλωτή με τη μείωση της μέσης τιμής των προϊόντων, αλλά θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί. Πρέπει να είναι σωστά σχεδιασμένο για να λειτουργεί, γιατί αν δεν σχεδιαστεί σωστά, απλά θα πέσουν οι προσφορές και θα αυξηθούν οι τιμές στα ράφια, τονίζει.

«Πιστεύω ότι οι προσφορές δεν πρέπει να διαφοροποιούνται», τόνισε ο Γιάννης Μασούτης, πρόεδρος και γενικός διευθυντής της αλυσίδας Διαμαντής Μασούτης Α.Ε. και πρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων Ελλάδος (ΚΕΕΕ), απαντώντας σε σημαντική ερώτηση δημοσιογράφων, στο περιθώριο των εγκαινίων του νέου καταστήματος της αλυσίδας στη Γλυφάδα.

Ταυτόχρονα, η πλευρά των προμηθευτών, ιδίως οι πολυεθνικές και οι μεγάλες ελληνικές εταιρείες, φαίνεται να συμφωνούν να μετριάσουν την ένταση των προωθητικών ενεργειών.

Πόσο πραγματικές είναι οι προσφορές και οι εκπτώσεις;

Το γνωστό αλεύρι για όλες τις χρήσεις, προϊόν – ξεφλούδισμα πριν τα Χριστούγεννα, πωλείται αυτή τη στιγμή ως προσφοράς δώρου 2+1 (3 κιλά συνολικά) προς 3 ευρώ. Στο ίδιο σούπερ μάρκετ πωλείται επίσης μία συσκευασία του ίδιου προϊόντος, δηλαδή 1 κιλού, προς 1,30 ευρώ. Το λογικό βήμα για τον καταναλωτή είναι να επιλέξει χύμα συσκευασία γιατί φαίνεται φθηνότερη. Είναι όμως αλήθεια αυτό; Λαμβάνοντας υπόψη ότι σε τριπλή συσκευασία το ένα είναι δώρο, δηλαδή πληρώνεις για δύο και παίρνεις το τρίτο δωρεάν, η τιμή ανά κιλό είναι τελικά 1,50 ευρώ και όχι 1 ευρώ, διαφορετικά καταργείται η έννοια του δώρου.

Το ίδιο συμβαίνει και με την κορυφαία οδοντόκρεμα της αγοράς. Η συσκευασία των 75 ml σε μειωμένη τιμή κοστίζει 2,67 ευρώ, ενώ η ίδια οδοντόκρεμα σε συσκευασία δώρου 1+1 κοστίζει 2,97 ευρώ.

Σε άλλο μεγάλο σούπερ μάρκετ το κριθάρι πωλείται 1,06 ευρώ (συσκευασία 500 gr), και στην προσφοράς των δύο συσκευασιών με έκπτωση 0,70 ευρώ κοστίζει 2,63 ευρώ.

Υγρό απορρυπαντικό πλυντηρίου μεγάλης διεθνούς εταιρείας στο ράφι ενός από τα πέντε μεγαλύτερα σούπερ μάρκετ πωλείται δώρο 1+1 (1150 λίτρα + 1150 λίτρα συνολικά 46 μεζούρες). Η τιμή αυτής της προσφοράς είναι 12,49 ευρώ. Ακριβώς το ίδιο προϊόν, αλλά σε συσκευασία 43 μεζούρα (2,15 l), πωλείται με έκπτωση από 8,71 ευρώ έως 11,54 ευρώ. Παρά την εντύπωση που προκαλεί στους καταναλωτές η προσφοράς 1+1, κοιτάζοντας τη μετρημένη τιμή, το δεύτερο προϊόν είναι φθηνότερο (0,272 €/μεγ. πρώτο, 0,268 €/μεγ. δεύτερο). Αρκεί βέβαια ο καταναλωτής να βρει τις ημέρες κατά τις οποίες διαρκεί η προσφοράς, γιατί οι προσφορές και οι προσφορές αλλάζουν κάθε 15 μέρες ή και κάθε εβδομάδα, ή αποφασίζουν να ψάξουν από το ένα δίκτυο στο άλλο, σε ένα κατάστημα σε μειωμένη τιμή, και άλλα, φυσικά, απορρυπαντικά, αλλά όλα τα προϊόντα που θέλει να αγοράσει.

Φυσικά, αυτά τα παραδείγματα δεν αρνούνται το γεγονός ότι υπάρχουν και πραγματικές προσφορές που δίνουν μια στιγμή ανάπαυσης σε στενούς οικογενειακούς προϋπολογισμούς.

Είδη εκπτώσεων

Η Επιτροπή Ανταγωνισμού διατηρεί ένα ενδιαφέρον αρχείο όλων των τύπων εκπτώσεων που προσφέρονται στα σούπερ μάρκετ από προμηθευτές:

Εκπτώσεις εκ περιτροπής (ποσότητα αγοράς): Ισχύουν ειδικές εκπτώσεις για παραδόσεις του προμηθευτή στον πελάτη με τη μορφή προηγουμένως συμφωνημένου συνολικού ποσού αγοράς, παρέχοντας ποσοστό (%) έκπτωσης με τη μορφή πιστωτικού τιμολογίου, σε μηνιαία ή ετήσια βάση. Στην ουσία πρόκειται για μια αναβαλλόμενη έκπτωση (μηνιαία ή ετήσια) στην ήδη συμφωνημένη τιμή αγοράς της προμήθειας προϊόντων του προμηθευτή.

Διαφημιστικές εκπτώσεις: Αυτές είναι προηγουμένως συμφωνημένες διαφημιστικές εκστρατείες μεταξύ του προμηθευτή και ενός δεδομένου σούπερ μάρκετ για συγκεκριμένα προϊόντα. Η υλοποίηση αυτών των προωθητικών ενεργειών επιβραβεύεται με συγκεκριμένες εκπτώσεις στο συνολικό τζίρο μιας δεδομένης κατηγορίας προϊόντων που συμμετέχουν στις προσφορές, συνήθως με τη μορφή πιστωτικού τιμολογίου στο τέλος κάθε μήνα.

Εκπτώσεις ποικιλίας – θέση (ράφι): Πρόκειται για μια κατηγορία εκπτώσεων που αφορά εάν θα διατεθεί συγκεκριμένος χώρος για την τοποθέτηση των προϊόντων του προμηθευτή στα ράφια των σούπερ μάρκετ, σύμφωνα με τα πρότυπα που επιθυμεί ο προμηθευτής, καθώς και εάν και σε ποιο βαθμό ολόκληρη η γκάμα προϊόντων που κατασκευάζει ή εισάγει θα εμφανίζεται στον προμηθευτή ή μόνο μέρος αυτού.

Άλλες εκπτώσεις: Η συγκεκριμένη κατηγορία αφορά εποχιακές εκπτώσεις που ισχύουν για συγκεκριμένη περίοδο και συγκεκριμένους κωδικούς προϊόντων, π.χ. θεματικές προσφορές για συγκεκριμένους κωδικούς προϊόντων κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων, του Πάσχα ή και της καλοκαιρινής περιόδου. Αυτή η συγκεκριμένη κατηγορία παροχών/εκπτώσεων περιλαμβάνει επίσης προωθήσεις που αφορούν τη χρήση περιπτέρων σε συγκεκριμένο χώρο κάθε σούπερ μάρκετ, είτε σε εβδομαδιαία είτε σε μηνιαία βάση, ή ακόμα και μόνιμη χρήση περιπτέρων για συγκεκριμένους κωδικούς προϊόντων. Τέλος, περιλαμβάνει επίσης εκπτώσεις στον τρόπο με τον οποίο οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ πληρώνουν τους προμηθευτές και σέβονται τις ημέρες πληρωμής με βάση την πιστωτική πολιτική κάθε προμηθευτή.