Τα πρότυπα εταιρικής ακεραιότητας σε όλο τον κόσμο, αλλά και στην Ελλάδα, ενισχύονται χάρη στην καθοδήγηση από τους ηγέτες των επιχειρήσεων και σε ένα αυστηρότερο ρυθμιστικό περιβάλλον. Ωστόσο, οι εργαζόμενοι συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν σημαντική εσωτερική και εξωτερική πίεση για να ανεχθούν συμπεριφορές που υπονομεύουν την ακεραιότητα. Αυτά είναι μερικά από τα βασικά ευρήματα της φετινής Έκθεσης Παγκόσμιας Ακεραιότητας EY 2024, η οποία διεξάγεται κάθε δύο χρόνια και περιλαμβάνει τις {απόψεις} 5.464 εργαζομένων, διευθυντών και μελών διοικητικών συμβουλίων από 53 χώρες, συμπεριλαμβανομένων 100 εργαζομένων από τον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα στην Ελλάδα. εταιρείες που απασχολούν περισσότερους από 500 εργαζομένους.

ΕΥ: Πολιτικοί για χρηματοοικονομικές εταιρείες

Τα ευρήματα για τη χώρα μας παρουσιάστηκαν στο πλαίσιο εκδήλωσης που συνδιοργάνωσαν η EY Ελλάδος και η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς τη Δευτέρα 1 Ιουλίου, με θέμα τη σημασία της ακεραιότητας στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης στις εταιρείες.

ΕΥ: Τα τελευταία δύο χρόνια, 1 στις 5 εταιρείες έχει υποστεί παραβιάσεις ακεραιότητας

Η ακεραιότητα είναι απαραίτητη για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης μεταξύ των εργαζομένων, των πελατών, των προμηθευτών και των επενδυτών και για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του οργανισμού. Ωστόσο, σύμφωνα με την έρευνας, το 19% των Ελλήνων ερωτηθέντων λέει ότι ο οργανισμός τους έχει βιώσει ένα σοβαρό περιστατικό ακεραιότητας τα τελευταία δύο χρόνια – ποσοστό ελαφρώς υψηλότερο από ό,τι στη Δυτική Ευρώπη (18%) και σε όλες τις ανεπτυγμένες οικονομίες (16%), αλλά χαμηλότερα από τις αναδυόμενες αγορές (24%).

Τα πιο συνηθισμένα περιστατικά αφορούσαν σύγκρουση συμφερόντων (32%), ζητήματα ιδιωτικού απορρήτου και ασφάλειας δεδομένων (26%), διαφθορά και δωροδοκία (21%), πρότυπα ESG (21%), δημόσια αποκάλυψη και οικονομικές αναφορές (21%) και απάτη και υπεξαίρεση (21%). Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τους ερωτηθέντες, το 68% αυτών των περιστατικών στην Ελλάδα αφορούσε τρίτο μέρος, όπως προμηθευτή, πελάτη ή συνεργάτη κοινοπραξίας.

Βελτιωμένη εικόνα χάρη στη θετική καθοδήγηση από τη διοίκηση επιχειρήσεων

Η έρευνας δείχνει ότι το 44% των ερωτηθέντων στην Ελλάδα πιστεύει ότι η συμμόρφωση του οργανισμού τους με τα πρότυπα ακεραιότητας έχει βελτιωθεί τα τελευταία δύο χρόνια. Το ποσοστό αυτό είναι αυξημένο κατά έξι ποσοστιαίες μονάδες σε σύγκριση με την ίδια έρευνας που διεξήχθη το 2022 και συγκρίνεται ευνοϊκά με τη Δυτική Ευρώπη (37%) και τις ανεπτυγμένες αγορές (39%). Μεταξύ εκείνων που πιστεύουν ότι η κατάσταση έχει βελτιωθεί, ο κύριος λόγος είναι η καθοδήγηση από τη διοίκηση ή την ηγεσία (73% έναντι 61% παγκοσμίως), ακολουθούμενη από αυστηρότερους κανόνες και πίεση από ρυθμιστικές αρχές και υπηρεσίες επιβολής (41% έναντι 48% παγκοσμίως).

Ταυτόχρονα, αν και το 79% των συμμετεχόντων είναι βέβαιο ότι η ανώτερη διοίκηση του οργανισμού συμμορφώνεται με νόμους και κανονισμούς, το ποσοστό αυτό εμφανίζεται σημαντικά χαμηλότερο σε σύγκριση με την έρευνας που διεξήχθη το 2022. Αυτό υπογραμμίζει την ανάγκης ενίσχυσης της ακεραιότητας, της ευαισθητοποίησης και των προγραμμάτων διακυβέρνησης της εταιρικής γλώσσας στην ελληνική αγοράστρια, με κατάλληλες εσωτερικές πολιτικές και διαδικασίες που θα ακολουθηθούν.

Ο ανθρώπινος παράγοντας είναι η μεγαλύτερη πρόκληση για την ακεραιότητα

Παρά τη θετική εικόνα, η τάση των εργαζομένων να παραβιάζουν την ακεραιότητα φαίνεται να επιμένει και να εντείνεται – πάνω από το ένα τρίτο των ερωτηθέντων στη χώρα μας (34%) παραδέχονται ότι θα ήταν πρόθυμοι να παρακάμψουν τους κανονισμούς για να βελτιώσουν τα κέρδη ή την επαγγελματική διαδρομή τους – περισσότεροι από ένας ενάμιση φορές περισσότερο από ό,τι δείχνει η έκθεση από το 2022.

Η συμπεριφορά των εργαζομένων επηρεάζεται άμεσα από τα μηνύματα που λαμβάνουν από τη διοίκηση του οργανισμού. Εάν η διοίκηση δεν αποδείξει ότι ενεργεί με ειλικρίνεια, ούτε και οι εργαζόμενοι θα το κάνουν. Χαρακτηριστικά, το 39% των Ελλήνων συμμετεχόντων (έναντι μόλις 22% το 2022) θα ήταν πρόθυμοι να υπονομεύσουν την ακεραιότητα ή να διαπράξουν απάτη, αν του ζητηθεί από τα ανώτερα στελέχη. Ταυτόχρονα, είναι επίσης ανησυχητικό ότι το 43% των ερωτηθέντων πιστεύει ότι υπάρχουν διευθυντές που θα θυσίαζαν την ακεραιότητα για το βραχυπρόθεσμο όφελος του οργανισμού και το 51% για χάρη του βραχυπρόθεσμου προσωπικού οικονομικού κέρδους.

Είναι απαραίτητο να ενισχυθεί η κουλτούρα της ειλικρίνειας και της ανοιχτής επικοινωνίας (speak-up culture).

Ως εκ τούτου, η άνεση που νιώθουν οι εργαζόμενοι όταν αναφέρουν παραβιάσεις του κώδικα δεοντολογίας ή των κανονιστικών απαιτήσεων, και ο βαθμός στον οποίο πιέζονται να μην το κάνουν, είναι βασικοί παράγοντες για την οικοδόμηση μιας κουλτούρας ακεραιότητας. Το 29% των Ελλήνων εργαζομένων που συμμετείχαν στην έρευνας – από 25% το 2022 – δηλώνουν ότι έχουν αναφέρει παραβιάσεις των κανόνων, για παραδείγματα στη διοίκηση ή μέσω τηλεφωνικής γραμμής καταγγελιών, τα τελευταία δύο χρόνια.

Επίσης, έπεσε στο 52% από 60% το 2022, που είναι το ποσοστό των ανθρώπων που λένε ότι αν δήλωσαν μη συμμόρφωση ένιωσαν πίεση να μην το κάνουν – αλλά το μερίδιο εξακολουθεί να είναι υψηλό. Ταυτόχρονα, ωστόσο, το ποσοστό των ατόμων που δηλώνουν ότι είχαν ανησυχίες για ανάρμοστη συμπεριφορά που τελικά δεν κατήγγειλαν σε κάποιο υπεύθυνο άτομο ή διοίκηση είναι ανησυχητικά υψηλό (38% σε σύγκριση με 26% πριν από δύο χρόνια και υψηλότερο από τον μέσο όρο των ανεπτυγμένων αγορές και παγκόσμιες έρευνες). Οι κύριοι λόγοι που αναφέρονται είναι η πεποίθηση ότι οι ανησυχίες τους δεν θα απαντηθούν από την εταιρεία (47%) ή ότι δεν είναι δική τους ευθύνη να αντιμετωπίσουν το περιστατικό (32%), καθώς και ανησυχίες για μελλοντική επαγγελματική προοδευτικότητα (26%) και πίεση από τη διοίκηση να μην αναφέρει τέτοια περιστατικά (24%).

Η ενσωμάτωση της ευρωπαϊκής οδηγίας για την καταγγελία πληροφοριών στην ελληνική νομοθεσία, μαζί με τον νόμο αριθ. Έτσι, το 37% σε σύγκριση με το 33% παγκοσμίως και το 29% στη Δυτική Ευρώπη λέει ότι είναι ευκολότερο για τους εργαζόμενους να εκφράσουν ανησυχίες. Ταυτόχρονα, το 24% των Ελλήνων κατοίκων λέει ότι η οργάνωσή τους παρέχει πλέον μεγαλύτερη προστασία έναντι των αντιποίνων για τους καταγγέλλοντες – υψηλότερο ποσοστό από ό,τι στην Ευρώπη.

Τεχνητή νοημοσύνη, ειλικρίνεια και εμπιστοσύνη

Η μελέτη επιβεβαιώνει ότι η διείσδυση της τεχνητής νοημοσύνης για την ενίσχυση των μηχανισμών ελέγχου και ακεραιότητας παραμένει χαμηλότερη στην Ελλάδα σε σύγκριση με τον υπόλοιπο κόσμο. Μόλις το 14% των ερωτηθέντων, σε σύγκριση με το 29% παγκοσμίως και το 32% στις αναδυόμενες αγορές, λένε ότι ο οργανισμός τους χρησιμοποιεί ενεργά ένα ή περισσότερα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης. Αντίθετα, οι περισσότεροι οργανισμοί δεν χρησιμοποιούν ενεργά αυτήν τη στιγμή τέτοια εργαλεία, αλλά σχεδιάζουν να τα πιλοτάρουν τα επόμενα δύο χρόνια (34%) ή διερευνούν διάφορες περιπτώσεις χρήσης και εφαρμογές (24%).

Οι οργανισμοί στην Ελλάδα κατανοούν τη σημασία των ελέγχων και των μέτρων για τη {διαχείριση} των κινδύνων που προκύπτουν από την ανάπτυξη ιδεών και τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης, παρόλο που φαίνεται να λαμβάνουν λιγότερα μέτρα σε σύγκριση με τον υπόλοιπο κόσμο. Έτσι, το 78% (σε σύγκριση με το 86% παγκοσμίως) δήλωσε ότι είτε έχει ήδη είτε σχεδιάζει να υιοθετήσει πολιτικές και διαδικασίες για τη {διαχείριση} κινδύνων όπως το απόρρητο δεδομένων ή η απάτη.

Συμμόρφωση ESG: μεταξύ φιλοδοξιών και ρυθμιστικών πλαισίων

Παρά το αυστηρότερο ρυθμιστικό πλαίσιο ESG, το ποσοστό των ερωτηθέντων στην Ελλάδα που γνωρίζουν τους κανονισμούς ESG και τον αντίκτυπό τους στον οργανισμό τους σε θέματα ακεραιότητας παραμένει εξαιρετικά χαμηλό. Μόλις το 14% γνωρίζει πολλά ή αρκετά για αυτό, σε σύγκριση με το 30% στην Ευρώπη, το 33% στις ανεπτυγμένες αγορές και το 40% παγκοσμίως. Από την άλλη πλευρά, σχεδόν έξι στους 10 (59%) πιστεύουν ότι ο οργανισμός τους είναι καλά προετοιμασμένος για να ανταποκριθεί στις εξελισσόμενες απαιτήσεις αναφοράς και γνωστοποίησης ESG, όπως η CSRD.

Παρουσιάζοντας τα ευρήματα για την Ελλάδα, η κα Κυριακή Κατσάνη, {Συνεργάτης}, Υπεύθυνη Ειδικών Ερευνών και Υπηρεσιών Εταιρικής Συμμόρφωσης στην EY Ελλάδος, σημείωσε: «Η ακεραιότητα είναι ο πυλώνας στον οποίο στηρίζεται η εμπιστοσύνη και η φήμη ενός οργανισμού. Αγνοώντας τις ηθικές αξίες, οι εταιρείες θέτουν σε κίνδυνο το πολυτιμότερο περιουσιακό στοιχείο του οργανισμού. Παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί, η έρευνά μας καταγράφει σημαντικές προκλήσεις στην οικοδόμηση μιας κουλτούρας ακεραιότητας. Οι ηγέτες των επιχειρήσεων θα πρέπει να επανεξετάσουν τα εκπαιδευτικά προγράμματα συμμόρφωσης και ακεραιότητας, να δώσουν προτεραιότητα στην αποτελεσματική εταιρική διακυβέρνηση και να δημιουργήσουν ένα περιβάλλον όπου οι εργαζόμενοι θα αισθάνονται ασφαλείς να μιλήσουν και να έχουν εμπιστοσύνη ότι οι ανησυχίες τους θα ακουστούν, θα διερευνηθούν σωστά και, το πιο σημαντικό, θα δώσουν παραδείγματα». .

Κατά την ομιλία της στα εγκαίνια της εκδήλωσης, η Πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς κα Βασιλική Λαζαράκου τόνισε: «Τα συμπεράσματα της μελέτης της EY επιβεβαιώνουν τα σημαντικά βήματα που έχουν γίνει πρόσφατα στη χώρα μας στον τομέα της σωστής εταιρικής διακυβέρνησης και της κουλτούρα ακεραιότητας των εισηγμένων εταιρειών. Ωστόσο, έχουμε ακόμη πολλή δουλειά να κάνουμε για να διασφαλίσουμε ότι οι εταιρείες θα τηρούν αποτελεσματικά και θα ενσωματώνουν την κουλτούρα εταιρικής διακυβέρνησης, κάτι που είναι φυσιολογικό επειδή ο νόμος αριθ. 4706 για την εταιρική διακυβέρνηση που παρουσιάσαμε στο Υπουργείο Οικονομικών ισχύει μόνο για 3,5 χρόνια . Παρά την πρόοδο που έχουμε σημειώσει, οι προκλήσεις παραμένουν και είναι ευθύνη μας να συνεχίσουμε να επικεντρώνουμε τις προσπάθειές μας στη βελτίωση της συμμόρφωσης των επιχειρήσεων με τις αρχές της διαφάνειας και της ακεραιότητας.

Ένας τομέας στον οποίο πιστεύω ότι πρέπει να δοθεί περισσότερη έμφαση και που θα πρέπει να εξετάσουμε πώς μπορεί να προστατευθεί καλύτερα, είναι η περαιτέρω προστασία των εργαζομένων και των συνεργατών από την πίεση που μπορεί να τους ασκήσει η ανώτερη διοίκηση για να συγκαλύψουν ή να αποκρύψουν εκδηλώσεις ανοχής στη διάσπαση. ο νόμος.

Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς δεσμεύεται να συνεχίσει τις προσπάθειές της για την ενίσχυση της εταιρικής διακυβέρνησης».